Τα Ηνωμένα Έθνη με μια ματιά

Τα Ηνωμένα Έθνη ιδρύθηκαν μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, στις 24 Οκτωβρίου 1945, με την υπογραφή του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, αρχικά από 51 κράτη μέλη, μεταξύ αυτών και η Ελλάδα. Σήμερα ο ΟΗΕ αριθμεί 193 κράτη-μέλη. 

Τα βασικά όργανα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών είναι, σήμερα, 5: η Γενική Συνέλευση, το Συμβούλιο Ασφαλείας, το Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο, η Γραμματεία και το Διεθνές Δικαστήριο. Πέραν αυτών, λειτουργούν εξειδικευμένοι φορείς, προγράμματα και ταμεία για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων παγκόσμιων ζητημάτων, όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), το Ταμείο των Ηνωμένων Εθνών για τα παιδιά (UNICEF), η Εκπαιδευτική, Επιστημονική και Πολιτιστική Οργάνωση (UNESCO), το Πρόγραμμα Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών (UNDP). 

Κύριο διαβουλευτικό όργανο του ΟΗΕ είναι η Γενική Συνέλευση, όπου κάθε κράτος μέλος έχει μία, ισότιμη ψήφο. Η Γραμματεία είναι το διοικητικό σκέλος του Οργανισμού, με τον επικεφαλής Γενικό Γραμματέα να μεριμνά για την εφαρμογή των αποφάσεων που λαμβάνονται από τα όργανα του ΟΗΕ και να παρέχει υποστήριξη στα κράτη μέλη. 

Το Συμβούλιο Ασφαλείας είναι το όργανο του Οργανισμού με αποφασιστική εξουσία, που ως υπεύθυνο για τη διατήρηση της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας, μπορεί να επιβάλλει κυρώσεις, να εγκρίνει στρατιωτικές επεμβάσεις και να ιδρύει ειρηνευτικές αποστολές. Το Συμβούλιο Ασφαλείας απαριθμεί 15 κράτη μέλη, μεταξύ των οποίων πέντε μόνιμα μέλη (Κίνα, Γαλλία, Ρωσία, Ηνωμένο Βασίλειο και Ηνωμένες Πολιτείες) και δέκα μη μόνιμα μέλη που εκλέγονται από τη Γενική Συνέλευση, εκ περιτροπής, και με θητεία δύο ετών. 

Οι πρωταρχικοί στόχοι του οργανισμού είναι η προώθηση της ειρήνης, της ασφάλειας, της συνεργασίας και της ανάπτυξης των κρατών μελών του. Θεμελιώδες ζήτημα για τον ΟΗΕ είναι και η προώθηση και προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως καταγράφονται στην Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και άλλες συμβάσεις και συνθήκες, υπό την επίβλεψη του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. 

Παρά το γεγονός ότι η αποτελεσματικότητα και η επιρροή του ΟΗΕ αποτελούν στις μέρες μας αντικείμενο συζήτησης, λόγω των προκλήσεων ως προς τις δυνατότητες επίτευξης συναίνεσης αλλά και της ικανότητας γρήγορης και αποφασιστικής ανταπόκρισης σε κρίσεις, τα Ηνωμένα Έθνη διαδραματίζουν διαχρονικά σημαντικό ρόλο στις διεθνείς υποθέσεις. Και αυτό διότι αποτελούν την μοναδική πλατφόρμα για παγκόσμια συνεργασία και διπλωματία και εκτελούν πολυάριθμες λειτουργίες όπως η επίλυση συγκρούσεων και η προσπάθεια πρόληψης αυτών, η ανάπτυξη ειρηνευτικών αποστολών σε ζώνες συγκρούσεων, η προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ο συντονισμός της παροχής ανθρωπιστικής βοήθειας, η υποστήριξη της βιώσιμης ανάπτυξης.  

Άλλωστε, κατά την πρόσφατη πανδημία COVID-19, ο ρόλος του ΟΗΕ – μέσω του  Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) – στην παγκόσμια διαχείριση της κρίσης, αποδείχθηκε κρίσιμος και ουσιαστικός. 

Εξίσου κρίσιμη και καθοριστική για το μέλλον της ανθρωπότητας είναι και η Ατζέντα 2030 για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, που υιοθετήθηκε το 2015 και περιλαμβάνει 17 Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης. Μέσω των στόχων αυτών, ο Οργανισμός θέτει παγκόσμιες ατζέντες και πλαίσια για την αντιμετώπιση της φτώχειας, της ανισότητας, της κλιματικής αλλαγής, της υποβάθμισης του περιβάλλοντος και άλλων αναπτυξιακών προκλήσεων, ενισχύοντας έτσι τη συνεργασία μεταξύ των εθνών.